Όταν οι άλλοι γίνονται καθρέφτης μας

Εσύ μου το δημιουργείς – Μύθος ή αλήθεια
«Εσύ μου το δημιουργείς, εγώ δεν είμαι έτσι.
Εσύ το κάνεις, εγώ όχι. Εσύ φταις. Εσύ το προκαλείς».

Πόσο αληθινή μπορεί να είναι μια τέτοια φράση; Μπορούμε άραγε να κατηγορήσουμε κάποιον τρίτο για τη δημιουργία μιας ολόκληρης συμπεριφοράς, μιας στάσης ζωής;
Κι αν αυτός δεν είναι η μητέρα ή ο πατέρας μας, στις εφηβικές και νεαρές ενήλικες ηλικίες μας, έχει αξία να κατηγορούμε τους άλλους; Πράγματι οι γονεϊκές και φροντιστικές φιγούρες, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση μας, στην παιδική και εφηβική ηλικία. Καθώς όμως μεγαλώνουμε, η ευθύνη μεταφέρεται προοδευτικά σε εμάς τους ίδιους. Μάλιστα, το να κατηγορούμε συχνά τους άλλους για την δική μας συμπεριφορά, θα μπορούσε να αποτελεί έναν μηχανισμό άμυνας, μια προβολή, έναν τρόπο να αποφύγουμε την ανάληψη ευθύνης.

Το φαινόμενο της προβολής και τα μοτίβα συμπεριφοράς

Ναι, ίσως πράγματι ένας άλλος άνθρωπος να μπορεί να πυροδοτεί ένα μοτίβο συμπεριφοράς, συναισθηματικά φορτισμένες αντιδράσεις, ή να ξυπνά βαθιά εγγεγραμμένα μοτίβα και ανασφάλειες, αλλά στην πραγματικότητα δεν κατέχει την ευθύνη για όλα αυτά. Πυροδοτεί το οικείο, το γνώριμο, το ανεπεξέργαστο, αλλά δεν το δημιουργεί. Τα μοτίβα αυτά συνήθως προκύπτουν από πρώιμες εμπειρίες, συναισθηματικές μνήμες και άλυτα τραύματα που κουβαλάμε ασυνείδητα.

Η Ευθύνη του Εαυτού
Πράγματι, η φράση «εσύ το προκαλείς» μπορεί να έχει κάποια βάση, αλλά ο άνθρωπος που την πιστεύει και την χρησιμοποιεί, οφείλει να αναρωτηθεί γιατί επιλέγει να σχετίζεται με ανθρώπους που «του το προκαλούν».
Προφανώς υπάρχει κάτι να ανακαλύψει, να δουλέψει, να λύσει. Και όσο δεν το κάνει και το βάρος μετατίθεται στους άλλους, το ίδιο μοτίβο θα επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά με διαφορετικές μορφές. Δεν είναι οι άλλοι που το δημιουργούν, αλλά είναι τα άλυτα κομμάτια του εαυτού (και όχι κάποιου άλλου) που επιμένουν να ζητούν προσοχή.

Η άρνηση ανάληψης ευθύνης οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο κατηγορίας. Είναι πιο «ασφαλές» να στοχοποιούμε κάποιον τρίτο, παρά να αναμετρηθούμε με τα δικά μας ανεπεξέργαστα ζητήματα.

Η συμπόνια ως εργαλείο

Η συμπόνια, τόσο προς τον εαυτό, όσο και προς τους άλλους, είναι πολύ σημαντική στην διαδικασία ανάληψης ευθύνης. Είναι επίσης εξαιρετικά χρήσιμη ποιότητα για όσους ζουν με ανθρώπους που δεν αντέχουν το βάρος του εαυτού τους και το μοιράζουν δεξιά και αριστερά. Δεν σημαίνει δικαιολογώ τους άλλους. Παρόλα αυτά, αναγνωρίζω ότι πίσω από κάθε αμυντική συμπεριφορά υπάρχει πόνος, φόβος ή ανεπάρκεια. Κατανοώ πως ακόμα κι εκείνος που παραδείγματος χάρη με κατηγορεί, υποφερεί.
Κι η μόνη λύση για εκείνους που μοιράζουν τα βάρη τους δεξιά και αριστερά; Να σηκώσουν όλο το βάρος μόνοι τους. Να αναλάβουν την ευθύνη που τους αναλογεί. Κι ακόμα κι αν το φορτίο μοιάζει ξένο, η ενασχόληση με τον εαυτό, είναι ο μόνος τρόπος για να σταματήσουμε το μοτίβο που επιτάσσει να σκορπάμε ευθύνες στους άλλους. Με την σταδιακή αυτογνωσία, με την ανάληψη ευθύνης το βάρος μικραίνει μέρα με τη μέρα, αφού πια κανείς δεν το «ταΐζει».